Dit is een BIZON Inspiratieblog
Inmiddels zitten we in week 7 van de corona maatregelen. In mijn werk als arbeidspsycholoog zie ik inmiddels veel psychologische en emotionele consequenties. Het is zichtbaar bij cliënten, mensen op me heen en uiteraard ook bij mezelf. Logisch ook. Een crisis van deze omvang met deze hoge mate van onduidelijkheid, duur en bedreiging is ongekend. Het kan niet anders dan dat het ook iets doet met je eigen stresssysteem.
Verschillende stressoren
Hoewel er ook mensen zijn die nu juist meer tot rust komen door de afgenomen prikkels en het thuiswerken eigenlijk wel fijn vinden, zijn er bij verschillende groepen een diversiteit aan stressoren. Om maar wat te noemen: angst voor ziekte, verlies, inkomensonzekerheid, verhoogde druk door combinatie van kinderen lesgeven en thuiswerken. Extra hoge werkdruk of juist niets meer te doen hebben, verschil van mening over de aanpak van de crisis, angst voor de toekomst en ga zo maar door.
Afwezigheid van hulpbronnen
Hierbij speelt mee dat onze gebruikelijke hulpbronnen die stress juist helpen reguleren ook in mindere mate aanwezig zijn of op zijn minst verstoord zijn. Zo is sociaal contact, één van de belangrijkste hulpbronnen nu in mindere mate voorhanden. Datzelfde geldt voor sporten en vormen van afleiding die je normaal gewend bent op te zoeken. De afwezigheid hiervan werkt ook door op je stress-reguleringssysteem.
Ondernemers
Veel ondernemers zijn van nature optimistisch, creatief en veerkrachtig. Ik zie dan ook bij veel ondernemers een bewonderingswaardige snelle aanpassing. Restaurants die overgaan op thuisbezorging. Zzp’ers die hun aanbod snel weten aan te passen. Overgaan op onlinemogelijkheden etc. Maar voor veel ondernemers zijn dit soort aanpassingen niet genoeg om van te leven. Er zijn ondernemers voor wie het werk echt helemaal wegvalt met daarbij ook nog eens een onduidelijk perspectief voor de toekomst. Voor hen geldt een specifieke stressor en dat is machteloosheid. Juist machteloos zijn drukt misschien nog wel meer op ons stresssyteem dan wel iets kunnen doen. Ik vermoed dat alle oplossingsgerichtheid en creativiteit ten spijt, er bij iedereen ook zorgen zijn. Hoe lang gaat het duren en hoe lang houden we het vol? Het is dus niet gek als het je niet meer altijd lukt om optimistisch te zijn. Het niet meer altijd lukt in beweging te komen, je te concentreren. Je je bedrukt, boos, verdrietig, of gespannen voelt.
Hoe stress op ons lichaam werkt
Wanneer wij stress ervaren worden in ons lichaam (onbewust) overlevingsreacties als vechten, vluchten en bevriezen in werking gezet. Dit kun je merken doordat je je b.v. beklemd voelt en niet goed in beweging kan komen (bevriezen). Of dat je juist vanuit onrust gejaagd, en mogelijk ondoordacht en ongericht allerlei acties gaat ondernemen (variant van vechten). Gekoppeld aan dit soort mechanismen treden allerlei fysiologische reacties op: zoals bijvoorbeeld verhoogde hartslag, ademhaling, aanspanning en verkramping van de spieren. Dit soort fysieke reacties kunnen langere tijd in je lichaam aanhouden. Een ander gevolg is dat deze reacties ook invloed hebben op je denkvermogen. Juist het vermogen om helder, realistisch en creatief te denken vermindert dan. Zeker nu er vermoedelijk bij vrijwel iedereen wel iets van stress getriggerd wordt. Weet dat het (mindful) accepteren daarvan, het meer bewuster worden van je eigen reacties al meer ruimte kan geven. Een veel gemaakte fout is dat we de stressreactie juist willen negeren of weg krijgen. Boos worden op onszelf dat het niet lukt iets aan te pakken. Gevolg daarvan is juist dat de spanning toeneemt!
Het accepteren en onderzoeken van je stressreacties
Juist door een stressreactie te accepteren en die als het ware liefdevol en ondersteunend te onderzoeken, kun je jezelf helpen kalmeren. Daarbij geeft het inzicht. Het maakt het helderder waar je je precies zorgen over maakt, wat het element is wat je raakt en waar je behoefte aan hebt. De combinatie van kalmeren en beter snappen geeft gevoelsmatig weer ruimte.
Een oefening die ik daarom vaak toepas bij cliënten en die ik zelf ook regelmatig doe:
• Sta stil bij je eigen stressreactie. Wat voel je in je lichaam? Neem de tijd om hier rustig bij stil te staan. Adem juist naar de plek van de spanning of onrust toe. Voel wat dit doet.
• Steeds als er gedachten komen: ga weer terug naar die plek in je lichaam
• Check eens in je lichaam wat er eigenlijk gebeurd. Is het een bevriezing? Vuchtreactie? Neiging tot vechten (te hoge mate van gejaagde actie?). Dit kan je onderzoeken door bepaalde spanning (bv aanspanning van schouders) eens uit te vergroten. Wat doet je lichaam dan eigenlijk?
• Blijf stil staan bij wat er gebeurt. Adem er als het ware rustig naar toe. Voel wat er verandert in je lichaam. Mogelijk komt er als iets meer ontspanning en laat de stressreactie al wat los. Blijf er naartoe ademen.
• Stel jezelf de vraag wat het is wat je vooral raakt, of zorgen baart. Welle gedachten of gevoelens komen op? Komt er een voor jou bekend overtuiging, angst of gevoel op? Kijk of er vanzelf iets opkomt en laat het anders gaan (het is niet de bedoeling dat je hierover teveel gaat denken of piekeren). Als er wel iets duidelijks opkomt: schrijf het even op en toets het na deze oefening op realisme.
• Blijf rustig door ademen juist naar de spanning en onrust toe. Voel wat dit doet. Volg je ademhaling en volg de eventuele toegenomen ontspanning ook weer met je aandacht.
• Voel wat je behoefte is. Wat heb je nodig om je weer wat beter te voelen?
De coronasituatie met bijbehorende zorgen verandert niet door deze oefening, maar de mate van spanning waarmee je erop reageert wordt hopelijk minder. Vanuit meer ontspanning weten we beter wat we kunnen doen en wat we nodig hebben. Algemene hulpbronnen die helpend kunnen zijn: ga bewegen, zoek steun, doe ontspannende dingen als mindfulness oefeningen yoga of ga juist sporten. Onderzoek wat je nu nodig hebt en zoek creatieve alternatieven voor wat nu niet kan of mag. Praat met anderen over je zorgen. Goed zorgen voor jezelf en je naasten is de basis om ook weer in werksituaties effectief te kunnen zijn.
Voor wie deze oefening gezamenlijk (online) wil doen
Op woensdagavond 13 mei 20.00 geef ik een gratis online miniworkshop waarin ik bovenstaande oefening online begeleid. Wil je meedoen stuur me dan even een mailtje naar marina AT arbeidspsychologenmiddennederland.nl
En als je ondernemer/zzp’er bent en je merkt dat de stress nu zwaarder op je drukt dan je zou willen. Neem dan contact met me op dan kijken we samen even wat ik kan betekenen.
Over de auteur
Dit inspiratieblog is geschreven door Marina Wakker, zij is arbeidspsycholoog bij Arbeidspsychologen Midden Nederland en gespecialiseerd in stress, burnout en mentale gezondheid op de werkvloer. Zij zijn gevestigd in Baan aan de Eemstraat 15a. Begeleiding en coaching tijdens Corona kan doorgaan via videobellen en ook live (met 1,5 meter afstand in de coachkamers).
BIZON Baarn is een netwerk van, voor en door ZP’ers in en uit Baarn en directe omgeving.
Meer informatie over BIZON >
